Welkom bij Fysiotherapie Ton van der Ven

Lymfoedeem is een chronische aandoening waarbij zich vocht ophoopt in het lichaam doordat het lymfestelsel niet goed functioneert. Deze ophoping – vaak in armen of benen – kan leiden tot pijn, zwelling en beperkingen in het dagelijks functioneren. Maar wat doet het lymfestelsel precies, waardoor ontstaat lymfoedeem en hoe herken je de klachten? In dit artikel leggen we stap voor stap uit wat lymfoedeem is, welke vormen er bestaan en waarom tijdige herkenning belangrijk is.

Wat is het lymfestelsel en welke rol speelt het?

Het lymfestelsel bestaat uit een netwerk van lymfevaten en lymfeklieren. Het heeft meerdere functies:

• Het afvoeren van overtollig vocht en afvalstoffen.

• Het transporteren van eiwitten en vetten.

• Het ondersteunen van ons immuunsysteem.

Wanneer dit systeem verstoord raakt, kan vocht zich ophopen in het weefsel. Het gevolg is lymfoedeem, oftewel een hardnekkige vorm van vochtophoping die zonder behandeling vaak verergert.

Oorzaken van lymfoedeem

Er bestaan twee hoofdvormen:

1. Primair lymfoedeem – Aangeboren, waarbij het lymfestelsel minder goed ontwikkeld is.

2. Secundair lymfoedeem – Ontstaat na beschadiging, bijvoorbeeld door een operatie, bestraling, infectie of trauma. Daarnaast kunnen factoren zoals overgewicht of langdurige immobiliteit bijdragen.

Symptomen van lymfoedeem

De klachten ontwikkelen zich vaak geleidelijk. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• Zwelling van armen of benen.

• Een zwaar of vermoeid gevoel.

• Pijn of een zeurende druk.

• Beperkingen in de beweeglijkheid.

• Huidveranderingen (strak, glanzend of verdikt).

• Pitting oedeem: kuiltje in de huid na indrukken.

• Tintelingen of een doof gevoel.

• Terugkerende infecties zoals wondroos (erysipelas).

De vier stadia van lymfoedeem

De ernst van lymfoedeem wordt vaak ingedeeld in vier stadia:

• Stadium 0 – Er zijn klachten, maar nog geen zichtbare zwelling.

• Stadium 1 – Omkeerbare zwelling; klachten verminderen nog bij rust.

• Stadium 2 – Blijvende zwelling, waarbij het weefsel harder wordt.

• Stadium 3 – Ernstig oedeem met huidverdikking en functieverlies.

Waarom vroege herkenning belangrijk is

Lymfoedeem is een chronische aandoening, maar hoe eerder het wordt herkend, hoe beter klachten onder controle kunnen blijven. Een fysiotherapeut die gespecialiseerd is in oedeemtherapie kan bijvoorbeeld helpen met:

• Het aanleren van gerichte oefeningen om de afvoer van lymfevocht te stimuleren.

• Advies over leefstijl en zelfmanagement.

• Het toepassen van compressietherapie en manuele lymfedrainage.

• Het voorkomen van complicaties zoals wondroos.

Vroege begeleiding door een fysiotherapeut kan de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeteren en de kans op verergering verkleinen.

In een volgend artikel gaan we dieper in op de verschillende behandelmethoden en hoe een oedeemtherapeut je kan ondersteunen bij het omgaan met lymfoedeem.